Detalji predmeta

• Stanje Polovno

Tehnokratija je društvo koje vode naučnici i tehnokrate. Tehnokratskim organizacijama smatraju se one organizacije koje svoje odluke zasnivaju na naučnim i tehnološkim otkrićima i saznanjima pre nego na sociopolitičkim, te ih ne zanima preterani uticaj mera na društveni, već samo tehnološki napredak. Ovaj sistem je eksplicitno u suprotnosti sa predstavničkom demokratijom, idejom da bi izabrani predstavnici trebalo da budu primarni donosioci odluka u vladi,[1] iako ne podrazumeva nužno eliminacija izabranih predstavnika. Donosioci odluka se biraju na osnovu specijalizovanog znanja i učinka, a ne na osnovu političkih opredeljenja, parlamentarnih veština ili popularnosti.[2]

Termin tehnokratija je prvobitno korišćen da označi primenu naučnog metoda za rešavanje društvenih problema. U svom najekstremnijem obliku, tehnokratija je čitava vlada koja radi kao tehnički ili inženjerski problem i uglavnom je hipotetička. U praktičnijoj upotrebi, tehnokratija je bilo koji deo birokratije kojom upravljaju tehnolozi. Vlada u kojoj izabrani zvaničnici imenuju stručnjake i profesionalce da upravljaju pojedinačnim vladinim funkcijama i preporučuju zakonodavstvo, može se smatrati tehnokratskom.[3][4] Neke upotrebe reči se odnose na oblik meritokratije, gde su najsposobnije osobe na vlasti, navodno bez uticaja posebnih interesnih grupa.[5] Kritičari su sugerisali da „tehnokratska podela“ dovodi u pitanje više participativne modele demokratije, opisujući ove podele kao „praznine u efikasnosti koje i dalje postoje između upravnih tela koja primenjuju tehnokratske principe i članova opšte javnosti koji imaju za cilj da doprinesu donošenju odluka vlade“.[6]

Istorija pojma
Termin tehnokratija je izveden od grčkih reči τέχνη, tekhne što znači veština i κράτος, kratos što znači moć, kao u upravljanju ili vladavini. Vilijamu Henriju Smitu, kalifornijskom inženjeru, obično se pripisuje da je izumeo reč tehnokratija 1919. kako bi opisao „vladavinu ljudi koja je postala delotvorna uz pomoć njihovih slugu, naučnika i inženjera“, iako je ta reč ranije korišćena u nekoliko prilike.[5][7][8] Smit je koristio termin tehnokratija u svom članku iz 1919. „Tehnokratija – načini i sredstva za sticanje industrijske demokratije“ u časopisu Industrial Management (57).[9] Smitova upotreba se odnosila na industrijsku demokratiju: pokret za integraciju radnika u donošenje odluka kroz postojeće firme ili revoluciju.[9]

Tokom 1930-ih, pod uticajem Hauarda Skota i tehnokratskog pokreta koji je osnovao, termin tehnokratija je počeo da znači 'vlada putem tehničkog odlučivanja', koristeći energetsku metriku vrednosti. Skot je predložio da se novac zameni energetskim sertifikatima denominiranim u jedinicama kao što su ergovi ili džuli, što je u ukupnom iznosu ekvivalentno odgovarajućem nacionalnom neto energetskom budžetu, a zatim ravnomerno raspoređeno među stanovništvom Severne Amerike, prema raspoloživosti resursa.[1][10]

U uobičajenoj upotrebi nalazi se izvedenica tehnokrata. Reč tehnokrata može da se odnosi na nekoga ko vrši vladina ovlašćenja zbog svog znanja,[11] „člana moćne tehničke elite“, ili „nekoga ko se zalaže za nadmoć tehničkih stručnjaka“.[3][4][12] Makdonel i Valbruci definišu premijera ili ministra kao tehnokratu ako „u vreme svog imenovanja u vladu: nikada nisu obavljali javnu funkciju pod zastavom političke stranke; nisu formalni članovi nijedne stranke; i za njih se kaže da poseduje priznatu nepartijsku političku ekspertizu koja je direktno relevantna za ulogu koju zauzimaju u vladi“.[13] U Rusiji je predsednik Rusije često imenovao ministre na osnovu tehničke ekspertize iz spoljnih političkih krugova, a oni su nazivani „tehnokratama“.

Reference
Berndt, Ernst R. (1982). „From technocracy to net energy analysis: engineers, economists and recurring energy theories of value” (PDF). Alfred P. Sloan School of Management, Massachusetts Institute of Technology. hdl:1721.1/2023 Slobodan pristup.
„Questioning of M. King Hubbert, Division of Supply and Resources, before the Board of Economic Warfare” (PDF). 1943-04-14. Arhivirano iz originala (PDF) 2019-03-31. g. Pristupljeno 2008-05-04. pp. 35 (p.44 of PDF), pp. 35
„Who, What, Why: What can technocrats achieve that politicians can't?”. BBC News. BBC. 14. 11. 2011. Pristupljeno 23. 4. 2013.
„Technocrats: Minds like machines”. The Economist. 19. 11. 2011. Pristupljeno 21. 2. 2012.
„History and Purpose of Technocracy by Howard Scott”. Technocracy.org. Arhivirano iz originala 22. 4. 2009. g.
Obar, Jonathan A. (2016). „Closing the Technocratic Divide? Activist Intermediaries, Digital Form Letters, and Public Involvement in FCC Policy Making”. International Journal of Communication. 10.
„Who Is A Technocrat? – Wilton Ivie – (1953)”. 2001-03-11. Arhivirano iz originala 30. 12. 2004. g. Pristupljeno 2012-05-16.
Barry Jones (1995, fourth edition). Sleepers, Wake! Technology and the Future of Work, Oxford University Press, p. 214.
Oxford English Dictionary 3rd edition (Word from 2nd edition 1989)
„Technocracy - Define Technocracy at Dictionary.com”. Dictionary.com.
„Technocracy facts, information, pictures | Encyclopedia.com articles about Technocracy”. Pristupljeno 2017-01-09.
Wickman, Forrest (11. 11. 2011). „What's a Technocrat?”. Slate. The Slate Group.
McDonnell, Duncan; Valbruzzi, Marco (2014). „Defining and classifying technocrat-led and technocratic governments”. European Journal of Political Research. 53 (4): 654—671. doi:10.1111/1475-6765.12054.
Peleschuk, Dan (14. 6. 2017). „If Putin Died Tomorrow, Who Would Take Over? These Technocrats Have a Chance”. Ozy. Arhivirano iz originala 25. 04. 2019. g. Pristupljeno 11. 04. 2023.
„The plight of Russia's technocrats”. Intersection Project. 2017-08-15. Arhivirano iz originala 2019-04-25. g. Pristupljeno 2018-01-07.
Njálsson, Gunnar K. A. (2005). „From Autonomous to Socially Conceived Technology: Toward a Causal, Intentional and Systematic Analysis of Interests and Elites in Public Technology Policy”. Theoria: A Journal of Social and Political Theory. 52 (108): 56—81. JSTOR 41802302. doi:10.3167/th.2005.5210805.
„Parliament's legislative initiative” (PDF). Library of the European Parliament. 24. 10. 2013. Pristupljeno 24. 5. 2019.
Graham, Loren R. (1993). The Ghost of the Executed Engineer: Technology and the Fall of the Soviet UnionNeophodna slobodna registracija. Cambridge, MA: Harvard University Press. str. 73-74. ISBN 9780674354364.
Cheng, Li; White, Lynn (1990). „Elite Transformation and Modern Change in Mainland China and Taiwan: Empirical Data and the Theory of Technocracy”. The China Quarterly. 121 (121): 1—35. JSTOR 654061. S2CID 154544102. doi:10.1017/S0305741000013497.
„Why do Chinese leaders have a degree in engineering and American leaders have degrees in law?”. Gigazine. 2016-03-01. Pristupljeno 2018-03-18.
Andreas, Joel (2009). Rise of the Red Engineers: The Cultural Revolution and the Origins of China's New Class. Stanford, CA: Stanford University Press. ISBN 9780804760775.
„Why Chinese leader Xi Jinping wants more technocrats in key roles”. South China Morning Post (na jeziku: engleski). 2022-05-17.
„A new breed of technocratic elites in the Xi era: Countdown to the 20th Party Congress”. Think China, Singapore (na jeziku: engleski). 2022-09-30.
Gundle, Stephen; Parker, Simon, ur. (1996) [1st. Pub. 1996]. The new Italian Republic: from the fall of the Berlin Wall to Berlusconi. Routledge. ISBN 978-0-415-12162-0. Pristupljeno 21. 2. 2012.
D'Alimonte, Roberto; Bartolini, Stefano (1997). „'Electoral Transition' and party system change in Italy”. Ur.: Bull, Martin J; Rhodes, Martin. In: Crisis and transition in Italian politics. Routledge. str. 226. ISBN 978-0-7146-4366-3.
MacKenzie, James; Moody, Barry (16. 11. 2011). „Italy gets new technocrat government”. Reuters. Pristupljeno 19. 2. 2012.
„Italy's new prime minister — The full Monti: Mario Monti holds out for a technocratic government until 2013”. The Economist. 19. 11. 2011. Pristupljeno 19. 2. 2012.
„Q&A: Greece's 'technocratic' government”. BBC News. 11. 11. 2011. Pristupljeno 21. 2. 2012.
„Tunisia's new prime minister takes office”. AlJazeera. AlJazeera. Pristupljeno 17. 11. 2015.
Literatura
Ovaj članak ili njegov deo izvorno je preuzet iz Rečnika socijalnog rada Ivana Vidanovića uz odobrenje autora.
Georgescu-Roegen, Nicholas (1971). The Entropy Law and the Economic ProcessNeophodna slobodna registracija. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. ISBN 978-1583486009.
Pokrovskii, Vladimir (2011). Econodynamics. The Theory of Social Production. New Economic Windows. Berlin: Springer. ISBN 978-1-4419-9364-9.
Kümmel, Reiner (2011). The Second Law of Economics: Energy, Entropy, and the Origins of Wealth. The Frontiers Collection. Berlin: Springer. ISBN 978-94-007-2095-4.
Chen, Jing (2015). The Unity of Science and Economics: A New Foundation of Economic Theory: Springer.
Charles A.S. Hall, Kent Klitgaard (2018). Energy and the Wealth of Nations: An Introduction to Biophysical Economics: Springer. ISBN 978-3-319-66217-6
Jean-Marc Jancovici, Christopher Blain (2020). World Without End. Europe Comics
N.J. Hagens (2019). Economics for the future – Beyond the superorganism. Science Direct.
Nafeez Ahmed (2017). Failing States, Collapsing Systems: BioPhysical Triggers of Political Violence. Springer Briefs in Energy
Smil, Vaclav (2018). Energy and Civilization: A History. MIT Press
Sandfort, Sandy (1993). „The Intelligent Island”. Wired. sv. 1 br. 4 (September/October). ISSN 1059-1028.
Spoljašnje veze

Tehnokratija na Vikimedijinoj ostavi.
Beginners guide to technocracy
Technocracy by William Henry Smyth public domain audiobook at LibriVox
William Henry Smyth, Technocracy Parts I-IV., Working Explosively, A Protest Against Mechanistic Efficiency. Working Explosively Versus Working Efficiently. at archive.org
William Henry Smyth, Technocracy Part I., Human Instincts in Reconstruction: An Analysis of Urges and Suggestions for Their D